ورم بیضه چگونه رخ می‌دهد؟ راه‌های درمان چیست؟
ورم بیضه بزرگ شدن کیسه بیضه یا اسکروتوم است که بیضه‌ها را در خود جای می‌دهد. آسیب دیدن بیضه یا ابتلا به بعضی بیماری‌ها منجر به ورم کردن بیضه می‌شود. آب آوردن بیضه، التهاب یا زائده و تومور غیرطبیعی داخل کیسه بیضه از علل تورم بیضه به شمار می‌رود. ورم بیضه ممکن است بدون درد یا بسیار دردناک باشد. اگر ورم همراه با درد باشد، باید به سرعت برای درمان اقدام نمود.
اگر احتمال ابتلا به بیماری می‌دهید، بیضه قرمز، متورم و دردناک شده است یا متوجه التهاب کیسه بیضه یا بیضه شده‌اید، به سرعت با پزشک تماس بگیرید و به هیچ وجه تعلل نکنید. اگر نمی‌توانید با پزشک معالج خود تماس بگیرید یا به ایشان دسترسی ندارید و یا اگر علائم علی‌رغم مصرف آنتیبیوتیک تشدید شده است، به بخش اورژانس نزدیکترین بیمارستان مراجعه کنید. در صورتی که درمان در موارد شدید و با توجه به علل ورم بیضه به موقع انجام نشود، احتمال دارد بیضه به علت مرگ بافت از بین برود.
علل ورم بیضه
ارکیت (التهاب بیضه): عامل این عارضه نوعی باکتری یا ویروس است و در اثر آن یک یا هر دو بیضه ملتهب می‌شود و به التهاب اپیدیدیم نیز می‌انجامد.
التهاب اپیدیدیم: اپیدیدیم لوله‌ای است که در امتداد پشت بیضه قرار دارد و اسپرم‌ها را نگهداری و منتقل می‌کند. کلامیدیا و سوزاک از علل التهاب اپیدیدیم به شمار می‌رود.
آسیب‌دیدگی: آسیب دیدن بیضه، درد و ورم بیضه را به دنبال دارد.
فتق اینگوینال یا مغبنی: در اثر این عارضه بخشی از روده‌ها از فضای خالی یا ناحیه بافتی ضعیف شده جدا کننده شکم و کشاله ران (ناحیه اینگوینال یا مغبنی) بیرون می‌زند. فتق مغبنی شبیه توده یا برآمدگی است که در کیسه بیضه یا بالاتر در کشاله ران دیده می‌شود و باعث ورم کردن بیضه می‌شود.
پیچ‌خوردگی بیضه: پیچ خوردگی بیضه عارضه دردناکی است که در اثر آن کیسه بیضه پیچ می‌خورد یا می‌چرخد و در نتیجه خونی که از طناب اسپرماتیک به بیضه می‌رسد، قطع می‌شود. این عارضه به دلیل قطع شدن جریان خون یک فوریت پزشکی است و اگر به سرعت برای درمان آن اقدام نشود باعث آسیب‌دیدگی شدیدی می‌شود که چاره‌ای جز برداشتن بیضه(ها) باقی نمی‌گذارد.
اسپرماتوسل: کیست داخل اپیدیدیم بیضه ایجاد می‌شود. این کیست‌ها کیسه‌های مملو از مایعی هستند که خوش‌خیم‌اند و معمولاً دردناک نیستند، مگر آن که عفونی باشند.
سرطان بیضه: مشخصه سرطان بیضه وجود تومور در بیضه است. تومورها توده‌هایی از بافت ناهنجار بیضه هستند که معمولاً در کیسه بیضه حس می‌شوند و گاهی همراه با درد و یا ورم هستند.
هیدروسل: در این عارضه مایع اضافی در فضای بین لایه‌های کیسه دور هر بیضه انباشته می‌شود و اصطلاحاً بیضه آب می‌آورد. هیدروسل درد، قرمزی و ورم بیضه را به دنبال دارد و معمولاً پی‌آمد آسیب‌دیدگی یا عفونت است.
واریکوسل: واریکوسل بزرگ شدن سیاهرگ‌هایی است که در امتداد طناب اسپرماتیک کیسه بیضه کشیده شده‌اند. واریکوسل غالباً بدون درد است و هیچ علامتی ندارد، اما چون سیاهرگ‌های گشاد شده به طناب اسپرماتیک فشار می‌آورد، واریکوسل به مرور زمان باعث اختلال در تولید اسپرم و در موارد نادر ناباروری می‌شود.
بعضی از عارضه‌های اشاره شده بسیار جدی هستند، بنابراین به محض مواجهه با درد یا تورم بیضه به سرعت برای تشخیص و درمان اقدام کنید. حتی اگر هیچ دردی در یک یا هر دو بیضه متورم ندارید، باز هم برای معاینه و در صورت لزوم درمان به پزشک مراجعه کنید تا ایشان احتمال ابتلا به سرطان را بررسی کنند یا از بروز عوارض مختل کننده عملکرد معمول بیضه یا از دست رفتن یک یا هر دو بیضه جلوگیری کنند.
بیشتر بخوانیم: واریکوسل چیست و چگونه درمان می‌شود؟
بیماری‌های مقاربتی؛ عامل ورم بیضه
کلامیدیا و سوزاک عموماً منجر به تورم بیضه و ده‌ها علائم دیگر می‌شود. کلامیدیا شایع‌ترین بیماری مقاربتی (STD) است و غالباً همراه با عفونت سوزاک بروز می‌یابد و این دو عامل عفونی مشترکی دارند. هر دو عفونت را می‌توان به راحتی با آنتیبیوتیک و حتی در صورت تشخیص زودهنگام عفونت با مصرف یک دوز دارو درمان کرد.
اشرشیا کلی، استافیلوکوک و استرپتوکوک از باکتری‌های عامل التهاب بیضه هستند. عفونت پروستات از عارضه‌هایی است که گاهی همراه با التهاب بیضه بروز می‌یابد.
باکتری‌های عامل بیماری‌های مقاربتی همچون سوزاک، کلامیدیا و سفلیس باعث التهاب بیضه در مردانی می‌شوند که فعالیت جنسی دارند و معمولاً در بازه سنی 19 تا 35 سال قرار دارند. در صورت مقاربت با چندین نفر، داشتن رفتارهای جنسی پرخطر مانند آمیزش محافظت نشده، ابتلا همسر به بیماری‌های مقاربتی یا سابقه ابتلا به بیماری‌های مقاربتی احتمال ابتلا به این بیماری‌ها افزایش می‌یابد.
ویروس عامل اوریون نیز می‌تواند باعث التهاب و ورم بیضه بشود. ارکیت بیشتر در میان پسران جوان ( به ندرت کوچکتر از 10 سال) شیوع دارد و از 4 تا 6 روز قبل از اوریون شروع می‌شود. یک سوم پسران مبتلا به اوریون به ارکیت نیز دچار می‌شوند و در نهایت با عارضه‌ای به نام آتروفی بیضه (کوچک شدن بیضه) روبرو می‌شوند. به همین دلیل است که تمام کودکان، به ویژه پسر بچه‌ها، باید واکسن اوریون تزریق کنند.
اگر واکسن اوریون تزریق نشود، مجرای ادرار عفونت کند، سن بالاتر از 45 سال باشد یا سوندگذاری در مثانه به دفعات انجام شود، احتمال ابتلا به التهاب و ورم بیضه بدون منشأ بیماری‌های مقاربتی جنسی وجود دارد.
نشانه‌های ورم بیضه
علاوه بر بزرگ شدن کیسه بیضه علائم دیگری نیز بروز می‌یابد که نوع آنها به علت تورم بستگی دارد. بیمار به جز ورم کردن بیضه با علائمی چون توده در بیضه و درد در بیضه‌ها یا کیسه بیضه روبرو می‌شود.
علائم ورم بیضه چیست؟
در صورت ورم و التهاب بیضه دردی ناگهانی در یک یا هر دو بیضه شروع می‌شود که ممکن است در کشاله ران نیز پخش شود.
حساس، دردناک، متورم و قرمز یا ارغوانی شدن یک یا دو بیضه
احساس سنگینی در بیضه‌های متورم
وجود خون در منی
مواجهه با علائمی چون تب بالا، حالت تهوع، استفراغ، درد و سوزش هنگام ادرار یا درد هنگام دفع، درد کشاله ران، مقاربت دردناک و احساس کسالت و ناخوشی
علائم التهاب بیضه ـ اپیدیدیم مشابه است و به صورت تدریجی یا ناگهانی بروز می‌یابد.
التهاب بیضه از یک تا چند روز باعث درد موضعی و ورم بیضه می‌شود.
پس از آن عفونت بیشتر می‌شود و کل بیضه را درگیر می‌کند.
احتمال دارد بیمار حین ادرار یا پس از آن با درد و سوزش روبرو شود و آلت ترشح داشته باشد.
بیشتر بخوانیم: سفلیس، بیماری مقاربتی قدیمی و دردسرساز
روش تشخیص ورم بیضه
بیمار باید علائم بروز یافته علاوه بر ورم بیضه را به پزشک اطلاع دهد و دردناک یا برجسته بودن بیضه‌ها را با ایشان در میان بگذارد. متخصص معاینه بالینی را پس از اتمام توضیحات بیمار انجام می‌دهد. متخصص کیسه و پوست بیضه را به دقت بررسی می‌کند و از بیمار می‌خواهد که زمان متورم شدن بیضه و فعالیت‌های انجام شده قبل از بروز علائم را شرح دهد. پزشک در صورت لزوم سونوگرافی بیضه را برای مشاهده داخل بیضه انجام می‌دهد. ناهنجاری‌های داخل کیسه بیضه در این روش تصویربرداری مشخص می‌شود.
روش‌های درمان ورم بیضه
روش‌های درمان ورم بیضه به علت آن بستگی دارد. اگر عفونت علت تورم باشد، پزشک آنتی بیوتیک برای مقابله با عفونت تجویز می‌کند. اگر آنتیبیوتیک خوراکی موثر نباشد، آنتی بیوتیک عضلانی تزریق می‌شود یا بیمار برای دریافت آنتی بیوتیک درون وریدی بستری می‌شود. مهم این است که در دوران بهبود بیماری دامن زننده به ورم بیضه و دیگر علائم درمان شود. پزشک دارو برای مدیریت درد تجویز می‌کند و به بیمار توصیه می‌کند که برای تسکین درد و ورم از لباس زیر فشرده کننده استفاده کند. اگر علت اصلی تورم بیضه واریکوسل، فتق مغبنی یا هیدروسل باشد، جراحی برای اصلاح عارضه ضرورت می‌یابد. سرطان بیضه به روش‌های مختلف درمان می‌شود، روش مناسب با توجه به شدت سرطان انتخاب می‌شود. پخش شدن سرطان و زمان تشخیص آن هنگام تعیین روش درمانی مناسب در نظر گرفته می‌شود. روش‌های معمول درمان سرطان بیضه عبارت است از:
- شیمی‌درمانی
- پرتو درمانی
- جراحی، در این عمل بافت و تومورهای سرطانی از کیسه بیضه خارج می‌شود.
- درمان خانگی
علاوه بر درمان‌های پیشنهادی متخصص می‌توان با استفاده از درمان‌های خانگی زیر نیز به بهبود عارضه کمک کرد:
- قرار دادن یخ روی کیسه بیضه برای کاهش ورم، بهتر است این کار ظرف 24 ساعت پس از مشاهده ورم انجام شود.
مصرف مسکن غیرتجویزی - پوشیدن محافظ ورزشی
- استفاده از حمام نشیمن یا وان کم عمق برای کاهش ورم
- خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین
